Kanser Tedavisi

Kanser tanısı kesinleşen çocukların tedavi planı çocuk onkologları (kanser uzmanları) tarafından yapılır. Gerekli durumlarda ilgili cerrahi ve radyasyon onkolojisi gibi farklı disiplinlerden de görüş alınır. Doğru tedavi planı yapılabilmesi için öncelikle kanserin tipine göre vücuttaki yaygınlığı araştırılmalıdır. Bu amaçla, hastanın ayrıntılı muayenesini takiben hastalığın başka bölgelere yayılıp yayılmadığına (metastaz), tümörün tipi ve yerine göre, USG (ultrasonografi), BT (bilgisayarlı tomografi), MRI (manyetik rezonans inceleme) ve kemik iliği incelemesi ile bakılır. Bu tetkikler sonucunda hastalığın vücuttaki yaygınlığının derecesine (evresine) karar verilir. Hastalığın evresine göre de doktor tarafından hastanın tedavisi planlanır. Tedavilerde seçilen ilaçlar, kanserin tipine göre değişebilir. Hastanın uygulanan tedaviye verdiği cevaba göre, tedaviye gerekirse başka ilaçlarla devam edilebilir veya bunlara ek olarak ameliyat, ışın tedavisi (radyoterapi) verilebilir.

Tedavinin sağlıklı yürütülmesi ve başarısında doktor, hasta çocuk ve ailenin işbirliği çok önemlidir. Kanser tanısı konulan çocuğa (yaşına göre) ve ailesine, deneyimli ve konusunda uzman doktorlar tarafından hastalığın adı, özellikleri, tedavinin nasıl olacağı, ne sıklıkta ve nerede (hastanede yatarak veya yatmadan) verileceği, tedavinin ne kadar süre devam edeceği ve tedavi sırasında beklenen yan etkilerin neler olduğu ve bunlardan nasıl korunulması gerektiği, anlaşılır bir dille anlatılmalıdır. 

Tedavide ilaç kullanımı kadar tedavi eden ekip ile iş birliği içinde olunması, tedavilere düzenli gelinmesi, temizlik kurallarına uyulması, beslenmeye özen gösterilmesi, hastalığın tedavisine yardımcı olmanızı sağlayacaktır. 

Kanser tedavi edilebilen bir hastalıktır. Ancak hastalıkların tekrarı söz konusu olabilir ve tedavide zorluklar yaşanabilir. Birçok çocuğun bu hastalıklardan tamamen kurtulduğu unutulmamalıdır.

Kanser tedavisinde çeşitli disiplinler birlikte çalışarak en iyi sonuca ulaşmayı amaçlar. Tedavide en sık uygulanan yöntemler; cerrahi, kemoterapi, radyoterapi ve kök hücre naklidir.

Cerrahinin amacı kanserli tümör dokusunu vücuttan çıkarmaktır. Cerrahi, bazı ilerlemiş vakalarda sadece doku örneği (biyopsi) alınarak tanı koymak amacıyla veya tümörü küçültmek amacıyla da yapılabilir. Bu tip vakalarda kemoterapiyi takiben tekrar cerrahi denenebilmektedir. Tümörün yeri ve boyutuna bağlı olarak cerrahiden sonra radyoterapi, kemoterapi ya da her ikisi birden uygulanabilir.

Kanserli hücreleri yok etmek için özel ilaçlarla yapılan tedavidir. Bu tedavide verilen ilaçlar kan yoluyla vücuda yayılarak vücudun her bölgesinde bulunabilecek kanser hücrelerinin yok edilmesine yardımcı olur. Tedavide tek ilaç, çoğu kez de birden fazla ilaç birlikte kullanılır. Kemoterapi; ağızdan hap ya da şurup olarak, damar içine (intravenöz), kas içine (intramuskuler) iğne ile, belden su alınarak (intratekal) iğne ile beyin omurilik sıvısına verilecek şekilde uygulanabilir. Son yıllarda uzun süreli tedavi alan hastalar için sıkıntı yaratan tekrarlayan enjeksiyonlardan kaçınmak, hastanın stresini azaltmak amacıyla cilt altı ve damar içine yerleştirilen sistemlerle (portlar) tedavi verilebilir. Bu şekilde hastaların tedaviye bağlı stresleri ve ağrılarını azaltmak mümkündür. 

Radyoterapi tek başına ya da diğer tedavilerle birlikte yapılabilir. Bu tedavi tipi, sağlıklı dokulara en az zarar verecek şekilde, yüksek enerjili X-ışını kullanarak kanser hücrelerini öldürür. Ayaktan tedavi şeklinde uygulanır. 

Haftalarca sürecek radyoterapiye başlamadan önce, radyasyon onkolojisi uzmanı, tedavinin ayrıntılarını anlatmak üzere aile ve hasta ile görüşür. Tedavi görecek vücut bölgesine özel bir boya sürülür. Bunun amacı radyasyon (ışın) alacak alanın işaretlenmesidir ve tüm radyoterapi tamamlanana kadar yıkanmamalıdır. 

Kök hücre nakli, önce hastanın kemik iliği tamamen veya kısmen boşaltılarak, doku grubu uyumlu ve tamamen sağlıklı bir kişiden alınan kök hücrelerinin buraya yerleşmesi, çoğalması ve sonuçta habis ve selim birçok hastalıkların ortadan kaldırılması işlemlerinin tümüne denilir. Kök hücrenin üç kaynağı vardır. Bunlar; kemik iliğ, periferal kan ve kordon kanıdır. 

Günümüzde çocukluk çağı kanserleri başarı ile tedavi edilmektedir ve bu da genellikle cerrahi, kemoterapi ve radyoterapinin birlikte kullanımı ile olmaktadır. Alternatif tıbbın başarılı olduğuna dair bilimsel bir kanıt henüz yoktur. Fakat zaten başarılı bir tedavi var iken başarısı kanıtlanmamış bir tedaviyi önermek akılca değildir. Bu tedavileri seçmek ailenin kararıdır. Ama öncelikli olan başarısı kanıtlanmış tedavidir.

İnternette veya basında farklı bir tedavi olasılığı gördüğünüzde lütfen bu bilgilere hemen inanıp tedavinizi değiştirmeyin. Bir hastalık için başarı ve umut veren bir tedavinin, bir başka hastalıkta hiç yeri olmayabilir. Masum gibi görünen bazı bitkisel ilaçların da yan etkileri vardır ve çocuğunuza yarar sağlayacağına zarar verebilir. Lütfen doktorunuza başvurarak söz konusu tedavi hakkında bilgi alın. 

Alp Özkan. Pediatrik Onkoloji. İstanbul, Nobel Tıp Kitabevi, 2009.

Pizzo PA, Poplack DG. Principles and Practice of Pediatric Oncology, 6th edition, Philadelphia, Lippincott Williams and Wilkins, 2011.

http://www.kanserlicocuk.com/Page.asp?Konu_ID=5

Hazırlayan: Uzm. Dr. Ayşe ÖZKAN

E-posta: drayseozkan79@yahoo.com.tr